نبود زیرساخت‌های اجتماعی خطر طرد اجتماعی و ناتوانی در مشارکت را به دنبال دارد.
زیرساخت بسیار مهم است زیرا وسیله‌ای است که از طریق آن به سایر خدمات از جمله آموزش و اشتغال دسترسی پیدا می‌شود.
حال این زیرساخت‌های اجتماعی برای افراد دارای معلولیت به دلیل محدودیت‌های حرکتی یا حسی که دارند، دارای اهمیتی دوچندان می‌شود.
به طور مثال محیط‌های شهری بدون دسترسی به نظام حمل و نقل، افراد دارای معلولیت را از سایر اقشار مستثنی می‌کند، آنها را به حاشیه می‌برد و حقوق شهروندی آنها را نقض می‌کند.
هنگام در نظر گرفتن نظام‌های حمل و نقل، باید کلیت آن را مانند اطلاعات مربوط به حمل و نقل، محیط پیاده‌رو و مسیرها، ایستگاه‌ها، تجهیزات ارائه بلیط و پرسنل ارائه دهنده خدمات در نظر داشت.
وجود زیرساخت‌های مناسب‌سازی تاثیر بسزایی در کلیت زندگی معلولان از جمله در استقلال، ظرفیت درآمدزایی، آموزش، سلامت و کیفیت زندگی آنان دارد. عدم دسترسی به زیرساخت‌ها را می‌توان به عوامل مختلفی از جمله دانش یا درک ناکافی تصمیم‌گیرندگان و نقص در طراحی مبلمان شهری یا حتی کمبود اعتبارات نسبت داد.
برای رسیدن به درک بهتری از موانع پیش روی افراد دارای معلولیت، باید آگاهی اجتماعی و درک بیشتری از چالش‌ها وجود داشته باشد.
هر چه جامعه افراد بیشتری را ببیند که با معلولیت و ناتوانی به طور مستقل زندگی می‌کنند، پذیرش و حمایت بیشتری از آنها صورت می‌دهد.
زیرساخت‌های مناسب‌سازی فقط مربوط به معلولان نیست
طبق آمارها حدود ۱۵ درصد از جمعیت جهان، حدود یک میلیارد نفر دارای معلولیت هستند که ۸۰ درصد از این افراد در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند؛ در ایران نیز یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر دارای معلولیت تحت پوشش بهزیستی هستند که چون برخی از آنها دارای چند معلولیت هستند این آمار به یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر می‌رسد. برخی از این افراد دارای معلولیت، نابینا هستند و برخی دیگر ناشنوا.
ناتوانی‌های مرتبط با آسیب‌های جسمی نیز می‌تواند متفاوت باشد؛ از مشکل در راه رفتن تا نیاز به تجهیزات کمکی مانند یک ویلچر.
اختلالات شناختی نیز از یادگیری تا زوال عقل متغیر است. مسئله کلیدی این است که هر کسی با هر معلولیت باید در طراحی زیرساخت گنجانده شود. باید زیرساخت‌ها ایجاد شود و برای همه قابل دسترس باشد.
در جایی که زیرساخت‌های مناسب‌سازی وجود دارد باعث ارتقای کیفیت زندگی افراد دارای معلولیت و کسانی که در زندگی روزمره به آنها کمک می کنند، می‌شود.
اگر زیرساختی مانند حمل و نقل برای افراد دارای معلولیت در دسترس نباشد به احتمال زیاد این افراد از دسترسی به شغل، آموزش، امکانات بهداشتی و درمانی، ارتباطات اجتماعی و فعالیت‌های تفریحی محروم می‌شوند.
زیرساخت فقط یک مساله مربوط به اقلیت نیست بلکه جمعیت زیادی از نبود زیرساخت‌های مناسب‌سازی متضرر می‌شوند.
به طور مثال مطالعه‌ای در چین نشان داد درحالی که فقط پنج درصد از جمعیت این کشور دارای معلولیت هستند اما ۲۰ درصد مردم در خانواده‌ای زندگی می‌کنند که یک معلول دارند؛
این مساله به آن معناست که در جایی که زیرساخت‌های مناسب‌سازی وجود دارد ارتقای کیفیت زندگی افراد دارای معلولیت و کسانی که در زندگی روزمره به آنها کمک می‌کنند را باعث می‌شود.
موانع برای معلولان بیشتر است
تقریباً همه در یک زمان با سختی‌ها و مشکلات روبرو می‌شوند اما برای افراد دارای معلولیت، موانع می‌توانند بیشتر بوده و تأثیر بیشتری داشته باشند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) موانع را چیزی بیش از موانع فیزیکی توصیف می‌کند. از نظر سازمان جهانی بهداشت موانع عبارت از «عواملی در محیط یک فرد که از طریق غیبت یا حضور آنها، عملکرد را محدود می کند و ناتوانی ایجاد می کند.»
این موارد شامل جنبه‌هایی مانند نگرشی، ارتباطی، فیزیکی، خط‌مشی، برنامه‌ای، اجتماعی و حمل و نقل است. در این بین، موانع مرتبط با زیرساخت‌ها اولین مانعی است که به چشم می‌رسد.
به طور مثال، موانع حمل و نقل به دلیل فقدان زیرساخت‌های کافی در توانایی فرد برای مستقل بودن و عملکرد در جامعه اختلال ایجاد می‌کند.
عدم دسترسی به وسایل حمل و نقل در دسترس یا راحت برای افرادی که به دلیل اختلالات بینایی یا شناختی قادر به رانندگی نیستند، نمونه‌هایی از موانع حمل و نقل است. این موارد موجب حضور کمرنگ افراد دارای معلولیت در جامعه می‌شود.
کمبود زیرساخت های مناسب سازی دلیل کمتر دیده شدن معلولان در جامعه است
مدیرکل بهزیستی استان تهران درباره زیرساخت‌های مناسب‌سازی می‌گوید: نبود زیر ساخت‌های مناسب‌سازی شده برای تسهیل تردد معلولان در سطح جامعه، باعث شده تا افراد دارای معلولیت از منزل خارج نشوند و حضور آنها در اجتماع کمرنگ شود.
سمانه زمانی می‌افزاید: ناهمواری در سطوح مختلف محلات باعث شده تا افراد کم توان و معلولان نتوانند به راحتی تردد کنند و این موضوع نیازمند اهتمام ویژه مسئولان و نهادهای مربوطه است.
وی خاطرنشان کرد: افراد کم توان طبق ماده ۲ قانون جامع معلولان حق دارند از همه امکانات شهری برخوردار شوند و همه دستگاه‌های اجرایی باید موانع و مشکلات را برای تسهیل تردد این افراد فراهم کنند.
مدیرکل بهزیستی استان تهران با یادآوری وظیفه قانونی و مسئولیت اجتماعی شهرداران برای تسهیل عبور و مرور معلولان با اختصاص خودروهای مناسب‌سازی شده عنوان کرد، افراد دارای معلولیت مانند دیگر شهروندان حق بهره‌مندی از امکانات شهری را دارند.
زمانی تاکید کرد: معلولان دارای توانمندی‌ها و ظرفیت‌های بالایی هستند که به دلیل فراهم نبودن شرایط و امکانات جامعه نتوانسته‌اند در حد ممکن از توانمندی‌های این عزیزان بهره‌مند شود.
براساس ماده ۲ قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت، همه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظفند در طراحی، تولید و احداث ساختمان‌ها و اماکن عمومی و معابر و وسایل خدماتی به نحوی عمل کنند که امکان دسترسی و بهره‌مندی از آنها برای افراد دارای معلولیت همچون سایر افراد فراهم شود.
