برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه در حالی از دهه ۷۰ در راستای ارائه خدمات توانبخشی، کاهش فقر، برابرسازی فرصت‌ها و فراگیرسازی اجتماعی افراد دارای معلولیت در کشور به اجرا درآمده است که یکی از اهداف آن دسترسی افراد دارای معلولیت در مناطق روستایی به خدمات در زمینه‌های سلامت، آموزش، تامین معاش و اجتماعی است.
برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه (CBR) ابتدا از مناطق روستایی شروع و سپس در سال ۱۳۷۴ به شهرهای محروم و مناطق حاشیه‌نشین شهری گسترش یافت.
توانبخشی مبتنی برجامعه یک برنامه برای ارائه خدمات توانبخشی، کاهش فقر، برابرسازی فرصت‌ها و فراگیرسازی اجتماعی افراد دارای معلولیت است که از طریق تلاش‌های مشترک افراد دارای معلولیت، خانواده‌ها و سازمان‌های آنها، اعضای جامعه و سایر بخش‌های دولتی و غیردولتی مرتبط با حوزه‌های سلامت، آموزش، اشتغال و اجتماعی انجام می‌شود.
این برنامه تلاش دارد از یک سو افراد دارای معلولیت در مناطق روستایی به خدمات کلیدی بویژه در زمینه سلامت، آموزش، تامین معاش و اجتماعی دسترسی پیدا کنند.
از سوی دیگر با رفع موانع فیزیکی، نگرشی، قانونی و ارتباطی، سعی دارد تا زمینه‌های مشارکت افراد دارای معلولیت در جامعه به منظور توانمندسازی آنان از طریق تشکیل گروه‌های خودیار، تشکیل صندوق‌های خرد محلی و عضویت در سازمان‌های افراد دارای معلولیت و سایر گروه‌های فعال در روستا، گسترش همکاری بین‌بخشی و جلب مشارکت جامعه (مشارکت مالی، کار داوطلبانه، تشکیل شوراهای CBR روستا) را فراهم کند، به نحوی که آنها بتوانند مانند سایر افراد جامعه از مزایای توسعه برخوردار شوند و نقش موثری در توسعه جامعه خود داشته باشند.
اقدامات برنامه CBR شامل «ایجاد دسترسی به خدمات و برنامه‌های مرتبط با حوزه سلامت»، «ایجاد دسترسی به خدمات و برنامه‌های مرتبط با حوزه آموزش»، «ایجاد دسترسی به خدمات و برنامه‌های مرتبط با حوزه اشتغال»، «ایجاد دسترسی به خدمات و برنامه‌های مرتبط با حوزه اجتماعی»، «توانمندسازی افراد دارای معلولیت از طریق تشکیل گروه‌های خودیار، تشکیل صندوق‌های خرد محلی و عضویت در سازمان‌های افراد دارای معلولیت و سایر گروه‌های فعال در روستا»، «رفع موانع فیزیکی، نگرشی، ارتباطی و قانونی در جامعه برای حضور افراد دارای معلولیت در جامعه»، «گسترش همکاری بین‌بخشی (با بخش‌های دولتی و غیردولتی) به منظور شامل‌سازی افراد دارای معلولیت در برنامه و اقدامات مرتبط با سایر نهادها»، «جلب مشارکت جامعه برای اجرای برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه (مشارکت مالی، کار داوطلبانه، تشکیل شوراهای CBR روستا» و «تقویت ابتکارات محلی در اجرای برنامه CBR» است.
براساس اعلام سازمان بهزیستی کشور در سال ۱۴۰۱، حدود ۴۷۰ هزار فرد دارای معلولیت در مناطق روستایی و حدود ۷۹ هزار نفر در مناطق شهری تحت پوشش این برنامه قرارگرفتند.
